Warunki przechowywania

          Bezpieczeństwo zabytkowych kolekcji bibliotecznych i archiwalnych w największym stopniu zależne pozostaje od warunków, w jakich zbiory te są przechowywane. W tym zakresie największych inwestycji wymagały Biblioteka i Archiwum im. Tschammera, których zbiory od niemal trzystu lat zdeponowane były w nawach bocznych kościoła Jezusowego, na poziomie drugiego i trzeciego piętra, w warunkach dalekich od jakichkolwiek standardów magazynowania. W ramach projektu pomieszczenia te zostały wydzielone poprzez zamontowanie ścianek działowych oraz wewnętrznych spojonych okien, wyposażone we wzmocnione drzwi i zespolone okna zewnętrzne, a także w monitorowane systemy sygnalizacji pożaru i włamania. Doprowadzono do nich instalację grzewczą, wodociągową i kanalizacyjną, wymieniono instalację świetlną, wyremontowano podłogi, pomalowano ściany. Do zmodernizowanych pomieszczeń sprowadzono wykonane na wymiar metalowe regały, a także termohigrografy oraz przenośne urządzenia klimatyzacyjne. Zakupiono wreszcie meble dla bibliotekarzy i czytelników, a ponadto gabloty ekspozycyjne do uruchomionego w trakcie realizacji projektu „Muzeum Protestantyzmu na Śląsku Cieszyńskim”.

 

Wnętrza Archiwum im. Tschammera – stan przed remontem i po jego zakończeniu

Wnętrza Muzeum Protestantyzmu na Śląsku Cieszyńskim – stan przed remontem i po jego zakończeniu
Mniejszego zakresu robót wymagały Biblioteka i Archiwum OO. Bonifratrów. Dzięki przeprowadzonemu w ostatniej dekadzie remontowi całego kompleksu klasztornego, w pomieszczeniach przeznaczonych na bibliotekę, archiwum oraz pracownię biblioteczną konieczne było tylko zamontowanie dodatkowych, wewnętrznych okien, wykonanie renowacji parkietu, zainstalowanie systemów alarmowych, pomalowanie ścian, a przede wszystkim dostarczenie wyposażenia, na które złożyły się termohigrografy i przenośne urządzenia klimatyzacyjne. Podobnie bowiem jak w kościele ewangelickim, także tutaj zabytkowy charakter budynku nie pozwolił na zamontowanie centrali klimatyzacyjnej, czy choćby klimatyzatorów naściennych. W ramach projektu Biblioteka i Archiwum Konwentu wyposażone zostały także w nowe meble biblioteczne, wykonane z litego drewna według projektu przygotowanego przez architekta wnętrz, co pozwoliło nadać pomieszczeniom biblioteki i archiwum reprezentacyjny charakter.
Wnętrza Archiwum i Biblioteki Konwentu Zakonu Bonifratrów – stan przed remontem i po jego zakończeniu
Również niedawny remont siedziby Muzeum Śląska Cieszyńskiego sprawił, iż pomieszczenie, w którym przechowywana jest muzealna biblioteka, wymagało tylko niewielkich inwestycji, ograniczających się do wymiany okien i drzwi, zainstalowania systemów sygnalizacji włamania i pożaru, malowania ścian oraz dostawy regałów kompaktowych. Jeszcze szczuplejszy zakres miały prace wykonane w cieszyńskim Oddziale Archiwum Państwowego, zlokalizowanym w siedzibie Książnicy Cieszyńskiej. W ramach projektu wnętrza Archiwum wyposażone zostały w instalacje kontroli dostępu i telewizji dozorowej, a także elektroniczny system monitoringu temperatury i wilgotności. Ze względu na fakt, iż zbiory Archiwum zostały w całości wywiezione do katowickiej centrali w celu poddania ich dezynfekcji i oczyszczeniu, cieszyński magazyn został zdezynfekowany i wymalowany.
Zainstalowana w Muzeum centrala systemu sygnalizacji pożaru
Podgląd z kamer telewizji dozorowej zainstalowanej w Archiwum Państwowym
Urządzenia kontroli warunków klimatycznych (na zdjęciach widoczne są termohigrograf oraz wizualizacja pomiarów pochodzących z zainstalowanego w Książnicy Cieszyńskiej elektronicznego systemu monitoringu temperatury i wilgotności powietrza
Przenośne urządzenia regulacji warunków klimatycznych osuszacze, nawilżacze, filtry powietrza), w które wyposażone zostały wszystkie uczestniczące w projekcie instytucje)
W przypadku Książnicy Cieszyńskiej projekt pozwolił sfinalizować inwestycje, które związane były z zagospodarowaniem jej nowej, oddanej do użytku w 2000 r. siedziby, a których ze względu na wdrożone na początku dekady oszczędności nie zdołano wcześniej zrealizować. Dotyczy to przede wszystkim wyposażenia. Ze środków pochodzących z budżetu projektu Książnica sfinansowała m.in. instalację elektronicznego systemu monitoringu temperatury i wilgotności, wymianę przenośnych nawilżaczy, osuszaczy i filtrów powietrza, zakup regałów kompaktowych do jednego z magazynów oraz dostawę gablot ekspozycyjnych. Równie istotne były prace budowlane, w ramach których wykonano izolację i osuszono piwnice zlokalizowane w zabytkowej części siedziby Książnicy Cieszyńskiej. Dzięki tej inwestycji możliwe stanie się wykorzystanie owych pomieszczeń do celów ekspozycyjnych, co zakładał projekt zagospodarowania budynku, a co – ze względu na zbyt wysoką wilgotność powietrza – nie było dotąd możliwe.

Zabytkowe piwnice w siedzibie Książnicy Cieszyńskiej w trakcie prac osuszających i po ich zakończeniu

Magazyn Książnicy Cieszyńskiej wyposażony w stare i nowe regały
Równolegle prowadzono prace zmierzające do rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej, która przyczynić mogłaby się do zwiększenia zakresu działań prowadzonych przez funkcjonującą w Książnicy Cieszyńskiej pracownię konserwatorską. Projekt pozwolił w tym zakresie osiągnąć znaczący postęp. Wymieniona została przede wszystkim wysłużona komora fumigacyjna, w miejsce której zainstalowano znacznie wydajniejszą, sterowaną komputerowo i wyposażoną w katalizator komorę dezynfekcyjną. Zrealizowane w ramach projektu dostawy objęły ponadto laminator, dygestorium, gilotynę introligatorską z elektrycznym ostrzem, ministół niskociśnieniowy, podświetlaną nadstawkę ssącą, suszarkę ramową oraz drobne sprzęty, takie jak elektroniczna waga laboratoryjna, dejonizator, mieszadło laboratoryjne, mikroskop, luksomierz itp. Uzupełniono również zapasy środków i materiałów wykorzystywanych w procesie konserwacji. Wszystkie pracownie wyposażone zostały w nowe, wykonane na wymiar meble.
Nabyta przez Książnicę Cieszyńską nowa komora fumigacyjnapozwala na zdalne sterowanie procesem dezynfekcji.
Wyposażone w efektywny wyciągdygestorium umożliwia pracę ze stosowanymi w procesie konserwacjiszkodliwymi dla zdrowia substancjami chemicznymi.
Przy użyciu laminarki można zniszczone czy osłabione kartypapieru (np. gazety) wtapiać w arkusze bibułki japońskiej, przy czymrezultaty owego zabiegu są odwracalne i w razie potrzeby zalaminowanąkartę można ponownie wyodrębnić
Wyposażone w nowe meble wnętrze pracowni introligatorskiej. W głębi widoczna elektryczna gilotyna, obok komputer, z którego sterowany jest proces dezynfekcji w ulokowanej w podziemiu Książnicy Cieszyńskiej komorze fumigacyjnej.
Wnętrze tzw. „suchej” pracowni konserwatorskiej. Po lewej stronie widoczny ministół niskociśnieniowy i podświetlana nadstawka ssąca.
Pracownia konserwatorska „mokra”. W lewym, dolnym rogu widać maszynę do uzupełniania ubytków w kartach, w środku prasę introligatorską, po prawej stronie – nabytą w ramach projektu suszarkę ramową.